Data supporters


Datastewardship staat voor het geheel van verschillende taken en verantwoordelijkheden dat betrekking heeft op de zorg voor data, gedurende de verschillende fases van de gehele research lifecycle. Uitgangspunt hierbij is dat de onderzoeker zelf primair verantwoordelijk is voor alle data. Deze onderzoeker heeft daarbij echter wel behoefte aan professionele ondersteuning. Zodoende zijn de afgelopen jaren diverse ondersteunende datastewardshiprollen en -functies ontstaan | Verheul, e.a., 2019



Data support is een zich ontwikkelend terrein met vele smaken. In deze paragraaf kijken we naar de verschillende plekken en rollen die data supporters of data stewards kunnen hebben. Ook kun jij aangeven welke kant jij zelf op denkt te gaan


De smaken van data support

Data supporters of data stewards staan voor de uitdaging om de beschikbare infrastructuur, tools en databeleid te vertalen naar zinvol, op maat gesneden, discipline-specifiek advies voor het opslaan, beheren, archiveren en delen van onderzoeksdata. De smaken aan data stewards binnen een organisatie varieert aanzienlijk. Uit een onderzoek van Verheul, e.a. (2019) naar de taken en rollen van data stewards in Nederlandse onderzoeksinstellingen blijkt dat de variatie zit in:

  • Functietitel
    Data supporters heten data stewards, data experts, data scientists, data consultants, data librarians, data managers, data management specialist, data stewardship coordinator etc. Daarnaast nemen onderzoekers naast hun onderzoekstaken data steward taken op zich zonder dat dit in de functietitel tot uiting komt.   
  • Plaats binnen de organisatie
    Een data steward kan een centrale plaats innemen (bijvoorbeeld bij een bibliotheek of ICT-afdeling) of worden ingezet op facultair niveau. 
  • Rollen en taken
    Er zijn algemene data stewards, data stewards die worden toegewezen aan een bepaald project (een embedded data steward) en/of die een discipline-specifieke rol vervullen. De algemene data stewards hebben vaak meer een adviserende rol, de embedded of discipline-specifieke data stewards zijn ook echt hands-on bezig met het ondersteunen van de workflow.  Een derde categorie data stewards heeft een meer strategische of coördinerende rol. Alle rollen zijn nodig en de scheidslijnen tussen de rollen zijn niet zo strikt als de illustratie hieronder  - gebaseerd op de classificatie van Verheul, e.a. (2019) - doet vermoeden. Dit wordt bevestigd in Pontika (2019).  



In de spotlight

De NFU timmert hard aan de weg richting discipline-specifiek data stewardship.Toekomstige life sciences data stewards kunnen gebruik maken van het Handbook for Adequate Natural Data Stewardship (HANDS). Het is een levend document (NFU, n.d.).

In een project gesubsidieerd door onderzoeksfinancier ZonMw is en wordt gewerkt aan een functiebeschrijving en een overzicht van de kennis, vaardigheden en competenties waar een data steward in de life sciences aan moet voldoen. Het project heet: 'Towards a community-endorsed data steward profession description for Life Science research' en leverde o.a. een Life sciences data steward function matrix (Scholtens, e.a., 2019) op. In deze matrix wordt van de drie typen data stewards die in deze paragraaf zijn genoemd, in detail beschreven welke verantwoordelijkheden ze hebben en welke taken ze uit zouden moeten voeren. Dit leidt op zijn beurt tot leerdoelen en trainingsmateriaal op maat.    
De volledige beschrijving van het project en al zijn resultaten is te vinden op de community pagina van het project op Zenodo (Böhmer, 2019).




Een community van data stewards

Volgens het rapport van Verheul, e.a. (2019) is het belangrijk dat de verschillende typen data stewards elkaar weten te vinden. Essentials 4 Data Support is een van de plekken waar dat kan. In 2014 formuleerde RDNL haar visie als volgt:

Wat we met deze cursus bovenal willen bieden, is een verzamelplek en vertrekpunt waar data supporters elkaar ontmoeten en van elkaars vers opgedane kennis en kunde profiteren. In onze visie is het ondersteunen van onderzoekers bij het zorg dragen voor hun onderzoeksdata namelijk teamwerk. IT-medewerkers, bibliotheekmedewerkers, data librarians en dataspecialisten hebben allemaal hun eigen rol. Als data supporters elkaar weten te vinden, profiteert iedereen en onderzoekers in het bijzonder | Visie Essentials 4 Data Support, 2014

Met Essentials 4 Data Support wil RNDL - toen en nu - een gemeenschappelijk opstapje en een gemeenschappelijk verzamelpunt bieden waarvanuit iedere data steward of data supporter zijn of haar eigen, unieke plek vormgeeft. In deze cursus zullen we vooral de term data supporter gebruiken maar je mag daar ook data steward voor lezen.   

In Hoofdstuk VI zullen we nader ingaan op het vormgeven van data stewardship. Maar eerst ga je meer leren over een aantal basisonderwerpen waar onderzoekers vragen over kunnen hebben. 



Bronnen

Böhmer, J. (2019). Towards a community-endorsed data steward profession description for Life Science research. [Community page ZonMw]. https://zenodo.org/communities/nl-ds-pd-ls/

NFU (n.d.). Handbook for Adequate Natural Data Stewardship (HANDS). https://www.health-ri.nl/services/hands

Pontika, N. (2019). Roles and jobs in the open research scholarly communications environment: analysing job descriptions to predict future trends. LIBER Quarterly, 29(1), 1–20. DOI: http://doi.org/10.18352/lq.10282

Salome Scholtens, Petronella Anbeek, Jasmin Böhmer, Mirjam Brullemans-Spansier, Marije van der Geest, Mijke Jetten, … Celia W G van Gelder. (2019). Life sciences data steward function matrix (Version V1.1). Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.2561722

Verheul, I., Imming, M., Ringersma, J., Mordant, A., Ploeg, J.L., Pronk, M. (2019, April 16). Datastewardship op de kaart: Een verkenning van taken en rollen in Nederlandse onderzoeksinstellingen. Zenodo. http://doi.org/10.5281/zenodo.2642066 (Zie ook https://www.lcrdm.nl/rdm-advies-tips voor meer LCRDM-informatie over data stewardship)